موسیقی ما - زهرا نجفی: بار دیگر فصل کنسرت‌گذاری آغاز شده و در میان برنامه‌های کنسرت گروه‌های مختلف موسیقی پاپ و سنتی، این بار یک گروه کلاسیک تصمیم گرفته‌اند تا کنسرتی با نام «صدای مناظر مخدوش» را به شکلی خاص و با اجرایی متفاوت در «تالار رودکی» به روی صحنه ببرند. یک آهنگساز تحصیل‌کرده و البته فعال در عرصه سینما و تلویزیون، چهار نوازنده جوان و دو بازیگر تئاتر و سینما گرد هم آمده‌اند تا «صدای مناظر مخدوش» را به گوش همگان برسانند. نوع متفاوت این کنسرت، بهانه‌ای شد تا به تمرین‌های این گروه سری بزنیم و از نزدیک با آنها همراه شویم.
 
استودیوی هنری
اگر قرار بود به تمرین‌های یک گروه پاپ یا سنتی سر بزنید، احتمالا با یک استودیوی ضبط موسیقی مواجه می‌شدید، اما «مانی جعفرزاده»، (آهنگساز و سرپرست گروه) از آتلیه طراحی مد و دکور «مریم صادقیان» برای تمرین گروه استفاده می‌کند؛ کارگاهی که برای شنیدن موسیقی کلاسیک بسیار جای دلچسبی به نظر می‌رسد. گروه نوازندگان، یک ماه است که در حال تمرین در این کارگاه هستند و «مانی جعفرزاده» درباره این کنسرت می‌گوید: «صدای مناظر مخدوش» تقلایی بین ادبیات و موسیقی کلاسیک بوده و از این منظر کار خاصی به حساب می‌آید. خارج از این موضوع که اجرای خوبی داشته باشد یا نه، به نوعی بازگوکننده جهان‌بینی شخصی من و بسیار شبیه خودم است و من این نوع کار را بسیار دوست دارم.»
 
گروه گرم و صمیمی
«آتنا مستعان اشتیاقی» (نوازنده ویلنسل)، «سهراب برهمندی» (نوازنده ویولا) و «علی جعفری‌پویان» (نوازنده ویلن) سه نوازنده‌ای هستند که در محل تمرین حضور دارند. گروه منتظر آمدن «گلنار شعاری» (نوازنده کلارینت) هستند تا تمرین خودشان را آغاز کنند. فقط 5 روز به اجرای اصلی کنسرت باقی مانده و قرار است تمرینات فشرده‌تر شوند. «جعفری‌پویان» پیشگام تمرین است و قبل از همه، شروع به نواختن ویلن می‌کند. با اضافه شدن باقی اعضا، تمرین به صورت جدی آغاز می‌شود. هر چهار نوازنده در کنار هم نشسته‌اند و «مانی جعفرزاده» به عنوان آهنگساز و رهبر گروه رو‌به‌روی نوازنده‌ها نشسته و برگه‌های نت را با نوایی که می‌شنود، مرور می‌کند. بعد از تمام شدن هر قطعه، گروه با هم در مورد نوع ساز زدن یکدیگر تعامل می‌کنند، از همدیگر ایراد می‌گیرند و یا همدیگر را تشویق می‌کنند. گهگاهی هم میان نواختن قطعات با یکدیگر شوخی می‌کنند. «سهراب برهمندی» با خنده در حال نواختن قطعه آغازین کنسرت به «مانی جعفرزاده» می‌گوید: «چه‌قدر می‌دهی این قطعه را برایت درست بنوازم؟» حتی پیش می‌آید برای بهتر شدن قطعه همفکری کنند و دوباره از اول، آن قطعه را اجرا کنند. «جعفرزاده» درباره این که چه‌قدر به اعضای گروه اجازه می‌دهد تا در نت‌ها تغییر ایجاد کنند، می‌گوید: «معمولاً دست نوازنده‌ها را باز می‌گذارم. در نوع آرشه‌کشی‌ها و لحن جملات خیلی به نظرِ نوازنده اهمیت می‌دهم و معمولاً مخالفتی نمی‌کنم. وقتی نوازنده می‌گوید که دوست دارم این جمله را با این لحن بنوازم، اجازه می‌دهم آن را یک بار برایم اجرا کند تا گوش کنم و اگر با چیزی که نوشتم همخوان باشد، مخالفت نمی‌کنم. سعی می‌کنم همفکر با هم جلو برویم. البته نت‌ها را تحت هیچ شرایطی تغییر نمی‌دهم.»
 
صدای بازیگران سینما
تمرین قطعات به مرحله‌ای رسیده که نریشن‌ها باید خوانده شوند. «مانی جعفرزاده» به جای «رؤیا تیموریان» و «پریوش نظریه» که جایشان در این تمرین خالی است، نریشن‌ها را می‌خواند و گروه به متنی که می‌خوانَد، گوش می‌دهند: «بابام گفت اگر بخوای بخونی، همین‌طوری نمی‌شه...»

متن، روایتگر قصه زنی است که در مقابل آیینه نشسته و از زندگی و تنهایی‌هایش می‌گوید. این متن قرار است به همراه 11 قطعه در این کنسرت اجرا شود. «رؤیا تیموریان» سرما خورده و صدایش گرفته، گروه امیدوار است این بازیگر توانا به زودی سلامتی خودش را به دست آورده و به تمرینات گروه برسد و چون قرار است بازیگران با هم در تمرین حضور پیدا کنند، «پریوش نظریه» هم در این تمرین حضور ندارد. آهنگساز گروه در جواب این سؤال که چرا از دو بازیگر برای نقش راوی کنسرت استفاده کرده، توضیح می‌دهد: «اهمیت خانم نظریه و تیموریان برای من، پیش از چهره سینمایی بودن‌شان، در جنس صدایشان است و عیار فرهنگی‌شان. البته ما به عنوان نیروی ذخیره، خانم «مهناز افضلی» را هم با آن صدای درخشان‌شان داریم. به این دلیل که اگر خانم «تیموریان» نتوانستند به ما برسند، از حضور ایشان استفاده کنیم. در نهایت، من از این بازیگران برای تصویرشان استفاده نکردم و صدایشان برایم ملاک بود.»
 
کنسرت کلاسیک معاصر روشنفکری!
طراحی دکور فضای تمرین گروه و صدای سازها باعث می‌شوند، این سوال به وجود بیاید: با این که موسیقی کلاسیک در کشور ما مخاطبان کمی دارد، چه انگیزه‌ای باعث شده تا «مانی جعفرزاده» تصمیم بگیرد اولین کنسرت‌اش در ایران را به این شکل برگزار کند؟ او در پاسخ به این سوال می‌گوید: «کنسرت گذاشتن برای کسانی مثل من، یک فعالیت فرهنگی است. ما کنسرت نمی‌گذاریم، ما کار روشنفکری انجام می‌دهیم. من به این لغت «کار روشنفکری» که آقای «بابک احمدی» در «فرهنگ معاصر ما» بنیان گذاشتند، بسیار اعتقاد دارم. معتقدم در برخی از کارها، اصلاً ساختمان اثر به لحاظ ادبیات، موسیقی یا سینما بودن‌اش اهمیت ندارد، بلکه کار روشنفکری که در حال اتفاق افتادن است، اهمیت دارد.»
او که حالا می‌خواهد بیشتر درباره جهان فرامتنی‌اش سخن بگوید، تأکید می‌کند: «بله، کنسرت گذاشتن در ایران کار بسیار بسیار دشواری است، به‌خصوص اگر متن داشته باشید. چون شما در یک هزارتوی پیچیده دیوان‌سالاری اداری گرفتار می‌شوید؛ اما به نظرم این مسیر همچنان قسمت لاینفک تاریخ روشنفکری ماست. معتقدم بیش از آن که آهنگساز باشم، روشنفکر هستم و بیشتر از آن که در حال کنسرت‌گذاشتن باشم، دارم کار روشنفکری می‌کنم.»
 
کنسرت خاص برای مخاطب خاص
«مانی جعفرزاده» دغدغه‌های هنری متفاوتی را برای گذاشتن کنسرت‌اش بیان می‌کند؛ با این حال معتقد است این نوع کنسرت‌ها به اندازه کافی مخاطبان خاص خودشان را خواهند داشت. او می‌گوید: «حقیقت این است که این تیپ کار، مخاطبان خاص خودش را دارد. روشنفکران ما همیشه در محفل‌های خودشان زندگی کرده‌اند و این محفل‌ها برای ادامه این تیپ کارها کافی هستند؛ یعنی این‌طور نیست که مخاطبان ما کم هستند یا اگر مخاطب عام را نداشته باشیم، پروژه‌های ما شکست می‌خورند.»
«جعفرزاده» با اشاره به این که کنسرت «صدای مناظر مخدوش» بسیار کم‌هزینه است، توضیح می‌دهد: «در این تیپ کنسرت‌ها ما هزینه سرسام‌آور نداریم، می‌بینید که ما فقط چهار نوازنده داریم. این نوع کارها با دامنه روشنفکرانی که آنها را دوست دارند، به حیات خودشان ادامه می‌دهند.» او هدف‌اش را از انجام این قبیل کارها این‌طور بیان می‌کند: «در بلندمدت، این کنسرت‌ها در فرهنگ شنیداری و عمومی ما اثر خود را خواهند گذاشت. این آثار در ده سال یا بیست سال آینده در ارتباط با مخاطب عام تأثیر می‌گذارد؛ خصوصاً وقتی تعداد این تیپ آثار زیاد می‌شود.»
 
چهار نوازنده
کنسرت «صدای مناظر مخدوش» را قرار است چهار نوازنده در روزهای 13 و 14 دی ماه در «تالار رودکی» اجرا کنند. نوازندگانی که در این تمرین گروهی، بسیار با هم همدل و همراه هستند. «سهراب برهمندی»، نوازنده‌ای است که مدام به گروه تأکید می‌کند که هوای همدیگر را داشته باشند و با اشاره‌های کوچکی همدیگر را کمک کنند. «مانی جعفرزاده» که علاوه بر آهنگسازی، مدرس موسیقی هم هست و نگاه موشکافانه‌ای برای انتخاب نوازندگان کنسرت‌اش دارد، در این باره توضیح می‌دهد: «هر یک از نوازنده‌ها در این کار برایم معنای خاصی داشتند؛ «علی جعفری‌پویان» به نظرم بهترین نوازنده ویلن همه قطعاتی بوده که تا به حال نوشته‌ام. از همین «صدای مناظر مخدوش» حداقل دو ضبط دیگر با نوازنده‌های اوکراینی و دیگر کشورهای جهان وجود دارد، به‌راحتی می‌توان با گوش کردن به آنها متوجه تفاوت «علی» با دیگر نوازنده‌ها شد. «سهراب برهمندی»، با آن نگاه و درخشش فوق‌العاده‌اش برای من قوت‌قلب است. همین‌طور «گلنار شعاری» و «آتنا اشتیاقی» نوازندگان جوانی هستند و این جوانی‌شان می‌توانست شور تازه‌ای به کنسرت بیاورد. در نهایت، چیدمانی که در نظر داشتم، چیزی بود میان جوان‌های تازه‌نفس و هم‌سن‌وسال‌های خودم که تجربه بیشتری دارند. از همه مهم‌تر این که این آدم‌ها به لحاظ روحیه و انرژی کاری بسیار به هم نزدیک بودند و فضای خوبی را ایجاد کردند.»

قرار است گروه تا چند ساعت دیگر به تمرین‌شان ادامه دهند و برای همین آنها را تنها می‌گذاریم تا خودشان را برای یک کنسرت موفق آماده کنند.
 
بشنوید و ببینید!
سالن رودکی در روزهای جمعه و شنبه آینده شاهد برگزاری یک کنسرت کلاسیک خواهد بود که «مانی جعفرزاده» به همراه گروه‌اش آن را برگزار می‌کند. همچنین «مریم صادقیان» به عنوان طراح دکور و «علی قادری» به عنوان مدیر اجرایی، این گروه را همراهی می‌کنند. «جعفرزاده» آهنگسازی و تئوری موسیقی را در دانشگاه مالاگا (در سال 2003 از اسپانیا) فرا گرفته و همچنین سابقه تدریس در کنسرواتوار تهران (1385 تا 1387) و حضور پیوسته در دانشگاه تهران، دانشکده هنرهای زیبا و دانشگاه آزاد اسلامی، دانشکده هنر و معماری به عنوان استاد راهنما و داور پایان‌نامه در مقاطع تحصیلی لیسانس و فوق‌لیسانس را هم در کارنامه‌ خود دارد. او در فاصله سال‌های 1385 تا 1389 مجموعه‌ای مفصل به نام «صدای مناظر مخدوش» از کوارتت‌هایی با ترکیب‌های سازی متفاوت را نوشت که فایل‌های صوتی آن فقط در سایت «ساوندکلاود» (soundcloud) منتشر شد، اما به مرحله چاپ نرسیدند. این کنسرت که اولین کنسرت مستقل «مانی جعفرزاده» در ایران است، قرار است با قسمت‌هایی از همان مجموعه با تنظیم‌های متفاوت و اضافه شدن قطعات جدید اجرا شود.