موسیقی ما - مثلِ سیمین غانم کم است. نه به خاطرِ جنسِ صدایِ خاصش که بعد از او هم کسی نیامد که بتواند مثلِ او بخواند. نه به این خاطر که قطعاتِ بسیاری خوانده که هنوز بعد از سال‌ها جزوِ برترینِ آثاری است که مردم زمزمه‌اش می‌کنند و نمونه‌اش گلِ گلدون و قلکِ چشات و پرنده و مردِ من. نه به خاطرِ اینکه همچنان می‌تواند استوار بخواند و آهنگ می‌سازد و شعر می‌گوید. مثلِ سیمین غانم کم است؛ به خاطرِ اینکه از معدود هنرمندانی است که با وجودِ تمامِ جایگاهی که در عرصه‌ی موسیقی دارد و سال‌ها – قریبِ 20 سال- نتوانسته بخواند، از کسی گلایه‌ای ندارد. او زمانی تصمیم گرفت که در ایران بماند و همچنان بعد از سال‌ها به این تصمیمش احترام می‌گذارد. می‌گوید در ایران مانده و باید قوانینِ آن را می‌پذیرفته است و پذیرفته هم. او اعتقاداتِ خاصِ خودش را دارد. می‌گوید که زندگی از همه‌چیز بالاتر است. حتی از هنر. هنری که او بسیار در چنته داشته است و برای همین است که وقتی نتوانست بخواند؛، رفت سر درخت‌کاری. شاید هم می‌داند با مردمی سر و کار دارد که همچنان قدرِ او را می‌دانند و بعد از این همه سال، قطعاتش را زمزمه می‌کنند. او در دومین جشنِ موسیقی ما تجلیل شد. تجلیلی که شاید باید سال‌ها قبل توسطِ بخش‌های دولتی می‌شد، اما این چیزها برای او مهم نیست. مهم این است که همچنان می‌خواند، برای مخاطبانش – بانوان- و بیشتر از همه برای دلِ خودش.
 

• شما در دومین جشنِ موسیقی ما تجلیل شدید. در کنارِ بسیاری از چهره‌های بزرگِ موسیقی ایران. اما پیش از هر چیز؛ اگر اجازه دهید؛ می‌خواهم گفت‌وگو را با همان سوال تکراری شروع کنیم، با توجه به اینکه در این سال‌ها نتوانستید در ایران بخوانید و به فعالیت‌های هنری‌اتان ادامه دهید، هیچ‌وقت به این مساله فکر کردید که بروید در خارج از کشور به فعالیت‌هایتان ادامه دهید؟  

به هیچ وجه. من ایران را دوست دارم. وقتی مردم برایم این همه شور و هیجان دارند و دوستم دارند؛ چرا باید از ایران بروم و تمامِ این چیزها را رها کنم؟
 

• یعنی هیچ‌وقت وسوسه هم نشدید؟‌

شاید اگر به خارج از کشور می‌رفتم، می‌توانستم چیزهای بیشتری از لحاظ مادی داشته باشم؛ اما این برای من کافی نیست؛ چون در آن صورت از نظرِ معنوی خلاهای بسیاری را احساس می‌کردم و این را دوست نداشتم. دلم می‌خواست اینجا باشم و از اینکه «ماندن» را انتخاب کردم؛ هیچ‌وقت ناراحت نیستم. دوست داشتم کنارِ مردم باشم. به همین خاطر از این بابت هیچ‌وقت احساس کمبودی نکردم و بسیار راضی‌ام. به هر حال من وقتی زندگی کردن در اینجا را انتخاب کردم؛ می‌دانستم که باید خیلی چیزها را بپذیرم و این کار را هم انجام دادم. همه چیز را با دل و جان پذیرفتم و الان هم مساله‌ای ندارم. اما به هر حال مثلِ هر خواننده‌ای دیگر دوست دارم که فضا بازتر باشد و امکانِ فعالیتِ بیشتری وجود داشته باشد. برای مثال هم‌اکنون برگزاریِ کنسرت‌های شهرستان بسیار دشوار است و مسایل زیادی در این زمینه وجود دارد. زمانی که من در تهران کنسرت می‌گذارم، بسیاری از خانم‌ها از جاها و شهرستان‌های دور می‌آیند که برایشان مشکلاتِ بسیاری را به وجود می‌آورد. یک‌بار خانمی به من می‌گفت که من برای دیدنِ کنسرتِ شما شب می‌آیم و بعد از برگزای کنسرت هم می‌روم. خب این مرا خیلی متاثر می‌کند که چرا در همان جاها این امکان وجود ندارد تا به اجرای کنسرت بپردازم؟ امیدوارم این اتفاق بتواند رخ دهد و این امکان وجود داشته باشد که در شهرستان‌های مختلف به اجرای برنامه بپردازم. چون ما قبلا در شیراز و رشت کنسرت‌هایی را برگزار و برنامه‌هایمان را اجرا می‌کردیم که در حالِ حاضر این اتفاق نمی‌تواند رخ دهد.
 

• یعنی در این سال‌ها هیچ‌وقت احساس پشیمانی نکردید؟‌

به هیچ‌وجه. من زندگی‌ام را فدای هنر نکردم و اصولا هنر را در کنار زندگی‌ام قبول کردم؛ چون فکر می‌کنم که زندگی مافوق همه چیز است و همیشه باید آن را حفظ کرد. خانواده باید محفوظ باشد و در هیچ حالتی نباید به آنها صدمه برسد. از همان ابتدا تلاش کردم تا هیچ‌وقت کار هنری‌ام باعث نشود، مشکلی در خانواده پیش آید و خوشبختانه تا حالا همه چیز به خوبی پیش رفته است و این دو هیچ‌کدام مانعِ دیگری نشده‌اند. ممکن است خیلی‌ها، فکر کنند همه‌چیز را باید فدای هنر کرد؛ من این اعتقاد را نداشتم و با این وجود فکر می‌کنم خوشبختانه موفق هم بوده‌ام. همان‌طور که گفتم در واقع دل‌های ‌مردم بود که مرا در اینجا نگاه داشت. مردم به اندازه‌ای به من محبت دارند و به من لطف می‌کنند که ترجیح می‌دهم همین‌جا بمانم و زندگی‌ام را در همین‌جا به پایان برسانم. اگر هم جایی بروم به صورت موقتی می‌روم ، مثلا دیدارِ فرزندم و بعد دوباره به ایران برمی‌گردم. درست است که شاید حالا که به زندگی‌ام نگاه می‌کنم، به تمامِ آن چیزهایی که می‌خواستم به صورت صد در صد نرسیده‌ام؛ اما همان‌طور که گفتم در مجموع آدم موفقی بودم ؛‌یعنی اگر به خارج از کشور نرفتم؛ اما چیزی را از دست ندادم. شاید آنجا می‌توانستم از لحاظِ مادی بسیار خوشبخت‌تر باشم و شاید حالا در یک نیم‌کاخ زندگی‌ می‌کردم؛ اما این چیزها چندان برایِ من اهمیتی نداشته است و الان هم بسیار راضی هستم و خوشحالم که اینجا هستم. چیزی را از دست ندادم. در این سال‌ها بارها از من این سوال پرسیده شده است که چرا اینجا ماندی؟ چرا نرفتی؟ اما خودم در مجموع راضی هستم.
 

• چند سال نتوانستید بخوانید؟‌

تا سال 78 هیچ فعالیتی نداشتم و رفتم سر زمین برای درخت‌کاری در لواسان و مشغولِ آن شدم. زیاد به چیزی دل نمی‌بندم تا وقتی نباشد، خیلی اذیت شوم. ضمن اینکه همیشه برای خودم خواندم و آهنگ ساختم و وقتم را گذراندم تا اینکه در سالِ 78 سرانجام توانستم کنسرت‌هایم را برای بانوان شروع کنم.
 

• اصلا چه اتفاقی افتاد که به خواندنِ آواز روی آوردید؟ آن هم در شرایطی که به هر حال در آن زمان وجود داشت و آواز خواندن برای خانم‌ها کارِ چندان راحتی هم نبود. خانواده‌اتان با این مساله مشکلی نداشتند؟

شروع فعالیت‌هایم به سال‌های پیش از انقلاب برمی‌گردد. من در یک خانواده متعهد و مومن متولد شدم و به همین خاطر انجامِ فعالیت هنری برایم مقداری دشوار بود؛ مادرم در آن زمان به هیچ عنوان موافقِ آواز خواندنِ من به شکلِ حرفه‌ای نبود؛ اگرچه تا پیش از آن هم همیشه در مدرسه یا در جشن‌های خیریه شرکت می‌کردم و آواز می‌خواندم و یکبار هم دررشته‌ی آواز در ایران اول شدم. بعد از آن کم‌کم توانستم مادرم را با خودم همراه کنم؛ یعنی به او قول دادم و متعهد شدم که رعایت همه‌ی جوانب را انجام دهم و مشکلی را برای خانواده‌ام پیش نیاورم و به اصطلاح کاری نکنم که باعث سرافکندگی آنها شوم. بعد از مدتی به تلویزیون و رادیو دعوت شدم؛ استاد حنانه؛ استادِ آوازم بودند و صدای مرا دوست داشتند و آن را تایید کی‌کردند و ایشان هم مسیر را برای من باز کردند. در واقع ایشان به صدایِ من علاقه‌ی بسیاری داشتند. ایشان یک روز پشت پیانو نشستند و هر گامی را که زدند؛ من همراهی‌اشان کردم و خواندم. گفتند صدای تو چیزی بین موسیقیِ شرق و غرب است و بنابراین هم می‌توانی در خارج از کشور فعالیت کنی و هم در ایران. ایشان به من قول دادند که در کارهای هنری موفقیتِ بسیاری داشته باشم؛ اما من طبقِ قولی که به خانواده داده بودم؛ از همان زمان برنامه‌هایم را به برگزاری کنسرت یا شرکت در برنامه‌های خیریه محدود کرده بودم و به هیچ عنوان در برنامه‌های دیگر شرکت نکردم.
 

• اولین ترانه‌ای که از شما منتشر شد؛ کدام ترانه بود؟

قطعه‌ای با نامِ موج خروشان با تنظیم آقای مرتضی حنانه بود. من آن موقع تنها در زمینه‌ی موسیقی کلاسیک و اصیلِ ایرانی می‌خواندم؛ اما آقای حنانه به من پیشنهاد دادند که می‌توانی در هر سبکی که می‌خواهی بخوانی و بعد تصمیم گرفتم تا قطعاتی را در زمینه‌ی موسیقی پاپ به اجرا درآورم . بعد از آن آهنگِ «قلک چشات» را از سروده‌های سعید دبیری و با آهنگسازی فریبرز لاچینی خواندم که در واقع نحستین ترانه‌ای است که در سبکِ موسیقیِ پاپ خواندم. این ترانه با موفقیت بسیار زیادی مواجه شد و مدت‌ها تمامِ رکوردها را در بازارِ موسیقی شکاند و هیچ آهنگی روی دست آن نمی‌آمد. بعد از آن قطعاتی از فریدونِ شهبازیان، شادروان بابکِ بیات و همچنین آقای لاچینی اجرا کردم. خوشبختانه این شانس را داشته‌ام که از قطعاتِ آهنگسازانی استفاده کنم که با استقبالِ خوبی روبه‌رو شود. چه کارهایی که با آقای لاچینی کار کردم و چه قطعاتی که زنده‌یاد بیات برایم ساختند از جمله «مردِ من» و همچنین دیگر آهنگسازان.  
 

• به نظرتان چرا در آن زمان قطعاتی که توسطِ شما و دیگر هنرمندان خوانده می‌شد؛ تا این اندازه مورد استقبال قرار می‌گرفت؛ اتفاقی که در حالِ حاضر کمتر رخ می‌دهد؟

هنر به گمانِ من یک نیروی برتر است و زمانی که خودش را به خصوص در موسیقی نشان می‌دهد، ارزشمند است و انسان به راحتی می‌تواند با آن ارتباط برقرار کند.
 

• فکر می‌کنید مثلا قطعاتی مثلِ قلکِ چشات یا گلِ گلدونِ من همچنان بعد از چند دهه از زمانِ خلقشان، این چنین مورد استقبال قرار می‌گیرند؟

من همیشه به شعر اهمیتِ بسیاری می‌دهم، البته که در یک قطعه ملودی هم از اهمیتِ بسیار زیادی برخوردار است؛ اما شعر هم موضوعی بسیار مهم است. امکان ندارد شعری که خودم را ارضا نمی‌کند، بخوانم؛ یعنی تا به حال این کار را نکردم. در قطعاتِ جدیدی هم که در کنسرت‌هایم – ویژه‌ی بانوان- اجرا می‌کنم یا شعرِ کلاسیک می‌خوانم یا شعرهای عاشقانه‌ای که در فضایِ شعرنو سروده شده است و خودم می‌توانم با آنها ارتباط برقرار کنم.
 

• خودتان کدام قطعه‌ای که خواندید، از همه بیشتر دوست دارید؟

من «پرنده» را خیلی دوست دارم. ترانه‌ی این قطعه را آقای «اردلان سرفراز» سروده است. فکر می‌کنم این قطعه، همیشه زیباست. اوج و بمِ این ترانه همیشه خاطره‌انگیز است و از اجراهای کم‌نظیر است. «مرد منِ» از جنتی عطایی را هم بسیار دوست دارم و البته «گل‌گلدون» که همیشه زیباست و مثلِ برگِ گل تازه است. فرهاد شیبانی شعر این قطعه را گفته است و آقای شهبازیان هم ملودی ان را ساحته است. خودم هر بار که این قطعه را گوش می‌کنم، احساساتی می‌شوم و همیشه برایم حسی تازه دارد. فکر می‌کنم این از آن قطعاتِ فراموش‌ نشدنی باشد. 
 

• در این میان البته «گلِ گلدون» انگار از همه بیشتر ماندگار شده است.

هر قطعه‌ای که سه بخشِ ترانه، ملودی و خواننده در آن بتوانند نقشِ خود را به بهترین شکل ایفا کنند، می‌تواند اثرِ موفقی باشد. همان‌طور که گفتم در این قطعه هم سه بخش آن خوب کنار هم جفت شده‌اند؛ هم ترانه، هم ملودی و هم خواننده. فکر می‌کنم در این ترانه همه چیز دست به دست هم داده است و در کنارِ آن یک جنبه‌ی متافیزیکی هم پیدا کرده است. همیشه دوست‌داشتنی است و من خودم هم خیلی این قطعه را دوست دارم.
 

• این سال‌ها که آهنگسازانِ مرد کمتر برای خانم‌های خواننده آهنگسازی می‌کنند، چه کردید؟

از زمانی که انقلاب شد من خودم آهنگسازی کردم و به عنایتِ خداوند در این کار هم موفق بودم . اخیرا هم شعر می‌گویم.  شاعرانِ کلاسیکی چون مولانا، حافظ، ابوالسعید ابوالخیر را بسیار دوست دارم و گاهی روی شعرهای آنان ملودی می‌گذارم و از شااعرانِی که شعرِ نو می‌گویند فروغ ، فریدونِ مشیری را دوست دارم.
 

• وضعیت موسیقی را در حالِ حاضر چطور ارزیابی می‌کنید؟‌

به نظرم می‌رسد که از لحاظِ ترانه ما افتی بسیاری کرده‌ایم، ترانه‌ها بسیار بازاری شده است و برای من دلچسب نیست.یعنی کمتر ترانه‌ای عرضه می‌شود که آن را بشنوم و از شنیدنِ آن لذت ببرم. فکر می‌کنم وقتی یک شعر و آهنگ و ترانه با هم جمع می‌شوند، باید چیزی عرضه شود که مردم دوست داشته باشند و از آن لذت ببرند. اما در این سال‌ها شما هم این احساس را کرده‌اید که ترانه‌ها و آهنگ‌ها مثلِ قدیم نیست و انگار محتوای گذشته را ندارد.
 

• و بالاخره اینکه این روزها چه می‌کنید؟‌

در حالِ‌حاضر در تالار وحدت برای خانم‌ها به شکل مرتب برنامه می‌گذاریم  و در کنارِ قطعاتِ قدیمی، شعرها و آهنگ‌هایی را که خودم می‌سازم را اجرا می‌کنم.