موسیقی ما - «شیما شاه‌محمدی» فارغ‌التحصیل کارشناسی ساز کمانچه و کارشناسی ارشد ساز قیچک از دانشگاه هنر و بهره‌مند از تعالیم اساتید محمدرضا لطفی، شریف لطفی، اردشیر کامکار، درویش رضا منظمی، هادی منتظری، محمدعلی کیانی‌نژاد ‌است. او در فستیوال‌های مختلف با گروه‌های مختلفی از جمله خورشید، سیمرغ، چهارگان، خنیاگران مهر و…  نوازندگی کرده و اخیراً با ارکستر بزرگ ارگانی زال در شهر کیف قطعاتی را به عنوان سولیست قیچک اجرا کرده است. او به تازگی کتاب «دستور کمانچه» را منتشر کرده و همین دلیل گفت‌وگویمان با او شد.
 

• چه شد که به فکر نگارش کتاب دستور کمانچه افتادید؟ به نظر می‌رسد این تجربه‌ی جدیدی است و برخوردی جدید با این ساز محسوب می‌شود؛ چون معمولاً برای تدریس کتاب کمانچه، از متدهای ویولن بهره می‌برند.

 من تعدادی نوآموز داشتم که سن پایینی داشتند و پس از آن با خودم فکر کردم برای آموزش این ساز، باید بدون نگاه به سیستم آموزشی ویلن حرکتی کرد. به همین خاطر هر جلسه برای بچه‌ها نت می‌نوشتم و به کلاس می‌بردم. البته این متد فقط برای کودکان نیست و برای نوآموزانِ این ساز هم هست. البته  من کوک «دو» و «سل» را به نوآموزان آموزش می‌دهم تا به راحتی بتوانند در ارکسترهای بدون انتقال بنوازند و همان نتی را که می‌شنوند اجرا کنند.
 

• خب به هر حال ساز کمانچه نسبت به ویلن، ساز کم‌وسعتی است. آیا این برخورد، کمانچه را محدودتر نمی‌کند؟

 برای کمانچه محدودیتی از نظر نوازندگی وجود ندارد. حتی استاد دوامی در سال ۱۳۳۲ در رادیو این ساز را اجرا کردند که البته خیلی رایج نبود و ویلن بود که بیشتر کاربرد داشت. ولی اساتیدی مثل استاد اردشیر کامکار و دیگر هنرمندان در گسترش فرهنگ نوازندگی این ساز کوشیدند و بسیاری از محدودیت‌ها را حل کردند. جالب است این نکته را هم یادآور شوم که فواصل موسیقی ایرانی که کرن و سری هستند هرگز در این متد از یاد نخواهند رفت. من در برخورد با هنرآموزانم دیده‌ام که انگشت آنها ناخواسته به سمت این فواصل رفته است. البته این ماجرا دور از ذهن هم نیست، چون این فواصل در حافظه موسیقایی ما بوده‌اند و با آن‌ها غریبه نیستیم و صد البته که معلم می‌تواند در حفظ و آموزش این فواصل بسیار موثر باشد.
 

•  شما در آموزش از دانگ استفاده کرده‌اید. آیا به گام‌های موسیقی هم پرداخته‌اید؟

 در آموزش ابتدایی تأکید من روی دانگ هست که با فواصل اصلی دستگاه‌های موسیقی بیشتر آشنا شوند و با آن انس بگیرند. و به‌این ترتیب گام را به آن‌ها آموزش می‌دهم. حتی در کتاب دوم که به زودی منتشر خواهد شد، از هنرجویان به صورتی جدی خواسته شده که گام بنوازند و حتی وارد پوزیسیون خواهند شد.
 

• بخش‌هایی در کتاب به عنوان یک تجربه آورده شده. در این باره توضیح می‌دهید؟

این بخش در واقع تجربیاتی هستند که من در حین آموزش به نوآموزان به آن‌ها رسیده‌ام. بعضی از آن‌ها با بازی است. بعضی با شعر و بعضی با حرکت که نوآموز بتواند به خوبی آن مطلب را ذهن خود جاسازی کند و هرگز فراموش نکند. مثلاً متر لنگ را با این بازی‌‌ها به راحتی توانسته‌ام به آن‌ها آموزش دهم و نتایج خوبی از این روش و از این تجربیات کسب کرده‌ام.
 

• برای آموزش این کتاب از چه قطعاتی بهره برده‌اید؟ 

از قطعات تماتیک و محلی بیشتر بهره برده‌ام که هم در پاس‌داشت آن‌ها قدمی برداشته باشم و هم این که در حافظه‌ی شنیداری هنرجویان وجود دارد و باعث می‌شود که سریع‌تر یاد بگیرند. البته از قطعات اساتید دیگر هم بهره ‌برده‌ام. در این بخش خانم رهروان هم اشعار زیبایی سروده‌اند که نوآموزان بتوانند قطعات را بخوانند.
 

• وقتی به ردیف‌های موسیقی ایرانی نزدیک می‌شوید، چه ردیفی را آموزش می‌دهید؟

 البته مرجع اصلی من آموزش ردیف میرزا‌عبدالله هست که با توجه به سن هنرجویان آن را کامل یا خلاصه شده آموزش می‌دهم. این کتاب هم به خلاصه و کوچک شده‌ی ردیف خواهد پرداخت (حتی برای کودکان) من برای آن‌ها کمی از حالت آواز خارج می‌کنم و متریک می‌کنم.
 

• اصولاً ردیف را می‌توان از روی کتاب آموزش داد؟ شما چظور آموزش می‌دهید؟

 من ردیف را هم گوشی درس می‌دهم و هم از روی نت. به این معنا که برای آن‌ها ابتدا می‌نوازم که آن‌ها گوشی تکرار کنند و بعد از روی نت آن را آنالیز می‌کنم که در حافظه آ‌ن‌ها ثبت و ضبط شود. صرف استفاده از کتاب به خاطر متر آزاد ردیف ۷ شاید جملات آن به گونه‌ای دیگر شوند.

• چه زمانی کتاب دوم منتشر می‌شود؟

 کتاب دوم مراحل نهای چاپ را طی می‌کند. برای این کتاب انرژی زیادی گذاشته‌ام و متدهای مختلفی را در آن گنجانده‌ام و علاوه بر نگاه ایرانی حاکم بر کلیت کتاب، نگاهی جهانی بر آن داشته‌ام که ساز ایرانی از تکنیک‌های جهانی باز نماند. تاکید روی تکنیک‌های آرشه‌ی کمانچه، گام‌های موسیقی ایرانی و حتی آشنایی بیشتر با ردیف در آن گنجانده شده است.
 

• کلام آخر …

 من پنچ سالی هست که درگیر نوشتن این دو کتاب هستم و اعتقاد دارم که هر چه متد‌های درست آموزشی بیشتر شود، این ساز در اصول نوازندگی رشد بیشتری خواهد داشت و شاهد اتفاقات بهتری، برای این کتاب خواهیم بود. چالش‌هایی به وجود خواهند آمد که بی‌شک سازنده هستند و البته رپرتوار کامل‌تری خواهیم داشت و این اتفاق بسیار مهمی است و به نفع موسیقی ما خواهد بود.
Warning: Cannot modify header information - headers already sent by (output started at /home2/musicema/public_html/includes/common.inc:2777) in /home2/musicema/public_html/includes/bootstrap.inc on line 1486