اهالی موسیقی دور هم جمع شدند تا ثبت ردیف‌های موسیقی ایرانی را به عنوان میراث جهانی بعد از چند قرن هم‌زمان با روز جهانی موسیقی و دهمین سال تأسیس خانه موسیقی جشن بگیرند.

بنابراین گزارش روز چهارشنبه 29 مهرماه خانه موسیقی مملو از جمعیتی بود كه سال‌ها دغدغه ردیف‌های موسیقی ایرانی و انتقال آن را به صورت سینه به سینه برعهده داشتند و حال به پاس ثبت این ردیف‌ها به عنوان میراث جهانی كشور خود جمع شده بودند تا این اتفاق را در كنار یكدیگر جشن بگیرند.

محمد سریر مدیرعامل خانه موسیقی در ابتدای این مراسم گفت: معمولا این جمع‌شدن‌ها كم‌تر اتفاق می‌افتاد، پس جای خوشحالی دارد كه هم‌زمان با دهمین سال تأسیس خانه موسیقی و روز جهانی موسیقی همه ما دور هم جمع شدیم تا جشنی كوچك برگزار كنیم.

او سپس به دهمین سال تأسیس خانه موسیقی اشاره كردو افزود: سال 76 عده‌ای از ما تصمیم گرفتیم تا مركز صنفی برای موسیقی‌دانان فراهم كنیم و هیچ‌وقت فكر نمی‌كردیم كه امروز چنین جمعی داشته باشیم.

او اضافه كرد: با وجود تمام ممنوعیت‌ها و محدودیت‌هایی كه آن سال‌ها برای تشكیل چنین مراكزی وجود داشت اما در سال 1378 این اتفاق افتاد و امسال دهمین سال تأسیس خانه موسیقی است.

سریر در ادامه یادی از هنرمندان درگذشته‌ای همچون پرویز مشكاتیان، حسن یوسف‌زمانی، شهریار فریوسفی و گرگین‌زاده كرد و گفت: تا امروز خانه موسیقی با حضور مدیرانی همچون حسین علیزاده، شریفیان، ناصری، روشن‌روان، گنجه‌ای، نوربخش و ... اداره شده است و در هر دوره نیز قدم‌هایی برای ارتقای موسیقی برداشته شده است.

مدیرعامل خانه موسیقی سپس به دهمین جشن این مجموعه اشاره كرد و افزود: از چهارسال پیش قرار بود سالروز تولد فارابی به عنوان روز موسیقی در تقویم رسمی كشور ثبت شود كه با وجود تأیید اولیه شورای فرهنگ عمومی با این موضوع مخالفت شد، اما خانه موسیقی از همان سال تأسیس هرساله و هم‌زمان با سالروز جهانی موسیقی جشنی برپا می‌كند كه امسال و در دهمین دوره آن به دلایلی كه ترجیح می‌دهم در این نشست از آن صحبت نكنم این مراسم برگزار نخواهد شد.

سریر همچنین با اظهار خوشحالی از ثبت ردیف‌های موسیقی ایرانی در فهرست جهانی یونسكو عنوان كرد: چهارسال قبل خانه موسیقی پروژه‌ی ثبت ردیف‌ها را در كمیته ملی یونسكو شروع كرد، اما به دلیل هزینه‌های مالی این پروژه آن را رها كردیم و همه‌چیز نیمه‌كاره باقی ماند، تا زمانی كه با پیگیری‌های آقای وكیل در سازمان میراث فرهنگی موفق شدیم بار دیگر با حمایت آن‌ها این پروژه را احیا كنیم.

او خاطرنشان كرد: پروژه‌های میراث معنوی هردوسال یك‌بار در یونسكو مطرح می‌شود و از آن‌جا كه ما دوسال اول را از دست داده بودیم و برای دوسال دوم نیز تنها دوماه فرصت داشتیم كار سخت‌تر بود، اما به این نتیجه رسیدیم كه اگر این دوماه را هم از دست بدهیم پروژه‌ی ثبت ردیف‌ها دوسال دیگر به تعویق می‌افتد كه خوشبختانه با همكاری تمام دوستان اسناد و مدارك این پروژه تهیه شد و در اجلاس دوبی به نام ایران به ثبت رسید.

سریر در پایان گفت: ثبت ردیف‌های موسیقی ایرانی به نام ایران یك اعتبار و افتخار برای كشور است، زیرا امروز موسیقی ما در دنیا به عنوان میراث جهانی بشریت ثبت شده است و دیگر هیچ تفكری نمی‌تواند آن را از صحنه ایران حذف كند. در عین‌حال ثبت این پرونده وظیفه‌ی سنگینی را برای بخش‌های فرهنگی جهت حفاظت از این میراث ملی ایجاد می‌كند تا از این پس به بهترین شكل این هویت ملی را حفظ كند.

در ادامه این مراسم فیلم 10 دقیقه‌ای كه توسط مصطفی شیری درباره ردیف‌های موسیقی ایرانی ساخته شده بود پخش شد و سپس حسین علیزاده سخن گفت.

حسین علیزاده نیز از ثبت این پرونده به نام ایران اظهار خرسندی كرد و گفت: همواره در تاریخ كشورمان ردیف‌های موسیقی باعث جدایی و اختلاف‌نظر میان اساتید موسیقی می‌شد، اما امروز جای خوشحالی دارد كه این ردیف‌ها همه ما را در كنار هم جمع كرده است و باعث دوستی ما شده است.

او سپس با یادكردن از علی‌اكبر شهنازی و دیگر اساتید موسیقی كه ردیف را به این نسل موسیقی منتقل كرده‌اند، خاطرنشان كرد:علی‌اكبرخان شهنازی از معدود افرادی بود كه نسل ما اولین برخورد واقعی را برای آموختن ردیف با آن‌ها داشت و در اولین برخوردی كه ما در هنرستان با ایشان داشتیم، چنان اثر مطلوبی به ما منتقل شد كه ناخودآگاه جذب ردیف شدیم.

علیزاده سپس از داریوش صفوت یاد كرد و گفت: در آن دوره رنسانسی در موسیقی ایرانی در مركز حفظ و اشاعه موسیقی ایجاد شد، زیرا در آن سال‌ها جامعه در شرایطی به سر می‌برد كه موسیقی فقط در شكل مردمی و پاپ وجود داشت، اما این مركز با پرداختن به ردیف‌های موسیقی ایرانی تحولی جدی در فرهنگ عمومی ایجاد كرد.

علیزاده ردیف را همچون دستور زبان موسیقی دانست و افزود: ردیف حاصل یك دوران و تاریخ خاص از خاطرات یك ملت است كه به اعتقاد من قدمتی بیشتر از قاجار دارد، هرچند كه در آن زمان برای حفظ ردیف‌ها آن را تدوین كردند و به شكلی جدید آموزش دادند.

این آهنگساز متذكر شد: اگر این اساتید ردیف‌دان نبودند، قطعا نسل ما با ردیف پیوند نمی‌خورد، درحالی‌كه امروز خیلی‌ها هستند كه شاید ما نام‌شان را نمی‌آوریم اما تلاش‌هایی كردند تا این ردیف را حفظ كنند.

سازنده قطعاتی همچون تركمن و عصیان تصریح كرد: ما همیشه برای حفظ میراث فرهنگی خود دچار یك تأسف می‌شویم و گاه حفظ آن‌ها تحت‌تأثیر علت وجودی‌شان قرار می‌گیرد، درحالی‌كه این میراث باید همیشه تازه باشد و مورد استفاده قرار بگیرد تا در عین‌حال هویت خود را نیز حفظ كند.

علیزاده خاطرنشان كرد: ردیف موسیقی ایرانی در یك‌ جامعه بی‌فرهنگ معنا ندارد و جامعه بافرهنگ هم به این معنا نیست كه ما در یك گرداب ردیف گیر بیفتیم، بلكه جامعه‌ی بافرهنگ باید با حسی خلاقانه نسبت به ردیف برخورد كند و امروز كه این امنیت جهانی برای ردیف‌های موسیقی ایرانی ایجاد شده است، بهتر است در داخل هم برای آن نگران نباشیم، بلكه به این فكر كنیم كه از این پس چگونه می‌توانیم این ردیف را به درستی و بامفهوم واقعی آن به نسل بعد منتقل كنیم.

عضو سابق گروه عارف در بخش دیگری از صحبت‌های خود عنوان كرد: ما همواره دچار این نگرانی هستیم كه همه‌چیز را داریم از دست می‌دهیم، اما در برابر این نگرانی هیچ كار منطقی انجام نمی‌دهیم. درواقع درست است كه امروز ردیف‌های موسیقی ثبت شده است، اما این اتفاق هم خیلی دیر حاصل شد چه بسا كه در كشور ما كه مهد موسیقی است، همیشه موسیقی آن زیر سوال است و حتی در تقویم آن روزی به نام موسیقی ثبت نمی‌شود.

علیزاده گفت: امروز ما امنیت جهانی را به لحاظ حفظ ردیف پیدا كرده‌ایم، پس در داخل هم باید این نگرانی را به شكل درستی برطرف كنیم و ببینیم آیا امروز آموزش ردیف هم‌سطح ارزش‌های ردیف بوده است؟ درحالی‌كه محدودیت و عدم خلاقیت در كشورمان بیشتر از گنجینه‌ای است كه ما در دست داریم.

این آهنگساز و نوازنده متذكر شد: برای آموزش این گنجینه مهم موسیقی باید فكر تازه‌ای كرد و ای‌كاش امروز كه ما در اینجا گردهم جمع شده‌ایم، پایه‌ای بگذاریم تا در نشست‌های تخصصی آموزش صحیح ردیف را پیدا كنیم و از انتقال اشتباه آن، جلوگیری كنیم.

حسین علیزاده گفت: امروز كه ردیف‌های موسیقی باعث دوستی ما شده است، بهتر است به چشم یك تولد دوباره به آن نگاه كنیم، زیرا زمانی رابطه استاد و شاگردی در موسیقی تعریف مقدسی داشت و با آن آداب ردیف‌ها نسل به نسل و سینه به سینه منتقل می‌شدند، اما امروز نمی‌توانیم با آن آداب ردیف را آموزش دهیم لذا این سیستم آموزشی نیازمند یك تحول جدی است، چه‌ بسا كه شاگردان امروز ردیف را از عمق درك نكردند.

در ادامه این مراسم محمدرضا شجریان در سخنانی مطرح كرد: خوشحال‌ام که قبل از تاراج بخش دیگری از فرهنگ و هنر ایران زمین توسط کشورهای دیگر ردیف موسیقی ایرانی به ثبت جهانی رسید.

محمدرضا شجریان در جمع اساتید موسیقی که 29 مهر به مناسبت ثبت جهانی ردیف موسیقی ایرانی گرد یکدیگر آمده بودند گفت: به سهم کوچک خود در این خانه باید از کسانی که در ثبت جهانی این ردیف‌ها تلاش کردند تشکر و قدردانی کنم. چرا که باعث شدند حداقل موسیقی ما از تاراج بیگانگان و به خصوص کشورهای همسایه به دور بماند.
استاد آواز ایران که در خانه موسیقی سخن می گفت افزود: بسیاری از نمادهای فرهنگی ما به تاراج رفته و متاسفانه نمی‌توانیم آن را ثابت کنیم. خوشبختانه این ردیف ها قبل از چنین دستبردی با زحمت بسیاری از دوستان به ثبت جهانی رسید و من از یکایک این عزیزانی که در این راه زحمت کشیده‌اند تا هویت ما برای خودمان و فرزندان‌مان باقی بماند تشکر و قدردانی می‌کنم.

او همچنین تصریح کرد: می‌خواستم پیشنهاد بدهم که حداقل سالی یک‌بار در چنین مراسمی دور هم جمع شویم و تنها در مجلس ختم همدیگر شرکت نکنیم. تا وقتی زنده هستیم همدیگر را بیشتر ببینیم. این دیدارها باعث می‌شود تا حرف‌هایی که برخی افراد پشت سر ما می‌زنند و قصدشان تخریب ما است معلوم شود گفته‌هایشان اساسی ندارد. هنر برای انسانیت است و ما انسان هستیم و یکدیگر را دوست داریم.

بنابراین گزارش در بخش بعدی این مراسم لوح تقدیر و هدایای خانه موسیقی به مصطفی شیری، بهروز وجدانی، داریوش طلایی، حاتم عسگری، احمد ابراهیمی، حسین علیزاده، داود گنجه‌ای، مجید كیانی، محمد سریر، محمدرضا شجریان، داریوش پیرنیاكان و لیلا صمدی كه در جمع‌آوری این اسناد كمك كرده بودند اهدا شد و سپس قطعه‌ای از مجید درخشانی كه برای سازهای ابداعی شجریان نوشته شده بود، پخش شد.

شجریان بعد از پخش این قطعه گفت: من مرتكب كارهایی در حوزه ساخت ساز شدم و مجید درخشانی كه از این سازها خوشش آمده بود، یك قطعه 25 دقیقه‌ای برای آن نوشت كه امروز پنج، شش دقیقه آن پخش شد.

او سپس از حضور خود در یك فستیوال مرتبط با سازسازی و آهنگسازی در دانشگاه سربن فرانسه خبر داد و گفت: این فستیوال به صورت یك سمینار طی چهار روز در فرانسه برگزار می‌شود و قرار است در روز آخر آن سازهای ابداعی من معرفی شود.

او اضافه كرد: از مدت‌ها قبل شكل این سازها و محتوای آن‌ها را به این فستیوال فرستادم و بعد از هفت هشت ماه آن‌ها قبول كردند تا در این سمینار حضور پیدا كنم و یكی از دوستانم به عنوان نماینده بنده قرار است، این سازها را معرفی كنند.

گفتنی است: در این مراسم همچنین علی جهان‌دار بخش‌هایی از ردیف‌ها را به صورت زنده اجرا كرد.