موسیقی ما - در یک روز نسبتا سرد پاییزی برای گفت‌و‌گو با دو تن از چهره‌های شناخته شده موسیقی ایرانی به آموزشگاه موسیقی وزیری رفتیم. کیوان ساکت و سالار عقیلی که در روزهای آینده برای برگزاری کنسرت مشترک به کانادا سفر می‌کنند در آنجا منتظر ما بودند. موضوع گفت‌و‌گو از برنامه‌هایی که این دو هنرمند در پیش دارند، آغاز شد و به دغدغه‌های آن‌ها در مورد موسیقی ایرانی رسید. در این گفت‌و‌گو به موضوعاتی نظیر دلایل علاقه ساکت به کار کردن با خواننده‌های متعدد و بعضا کم تجربه و آسیب‌شناسی مختصری در مورد کمبود آواز در کارهای خواننده‌های معاصر در گفت‌و‌گو با سالار عقیلی پرداختیم. شرح این گفت‌و‌گو را در ادامه مطلب آمده است:
 

• - آقای ساکت در آغاز این گفت‌و‌گو به مخاطبان ما بگویید هم کنون در حال چه کاری هستید؟ از اجرا و آلبوم و... چه خبر؟

کیوان ساکت: هم اکنون منتظر آماده شدن مجوز آلبوم تصویری‌ام هستیم که سال۹۱ کنسرت آن را به همراهی آقای عقیلی اجرا کردیم. هنوز که هنوز است کار در گیر و دار مجوز قرار دارد. منتظریم تا به محض اعطای مجوز با یکی از شرکت‌های عرضه کننده محصولات فرهنگی صحبت کنیم تا کار به بازار موسیقی بیاید. مجوز طرح جلد کار هم مانده. البته بخش زیادی از پروسه کار انجام شده است.
 

• کاری که از آن صحبت می‌کنید با حضور مرحوم پورعطایی روی صحنه رفت. چه انگیزه‌های برای دعوت از دوتار نواز به نام خراسانی برای همکاری داشتید و اساسا این کار چگونه شکل گرفت؟

کیوان ساکت: به یاد خراسان و تربت حیدریه که زادگاه پدرم است کارهایی را ساختم. شعر آن کار را هم آقای محمد خسروی که از محققین تربت باستان و زاوه است سرود. این کار به سفارش اداره ارشاد مشهد و با درخواست نماینده تربت حیدریه ساخته شد. من دو نفر از هنرمندان با سابقه را که از پیشکسوتان موسیقی مقامی خراسان بودند دعوت کردم تا در این کار حضور داشته باشند. استاد ذوالفقار عسگریان و استاد مرحوم غلامعلی پورعطایی در این کار حضور داشتند و به هنرنمایی پرداختند. که متاسفانه استاد‌پور عطایی چندی پیش درگذشتند و چند روز پیش هم استاد علیرضا خورشیدفر استاد کنتر باس از میان ما رفتند.
 

• چرا در این مجموعه تنها یک قطعه موسیقی خراسانی وجود داشت؟

کیوان ساکت: هماهنگ‌کردن هنرمند پیشکسوت موسیقی نواحی با ارکستر بزرگ کار راحتی نیست. آن‌ها آهنگ‌هایی را می‌نوازند که سال‌های سال نواخته‌اند. اگر بخواهید یک جمله یا یک تِم را به فرا خور تنظیم جا به جا کنید یا تغییر دهید، ممکن است همه چیز روی صحنه به هم بریزد.


 

• - آقای عقیلی به نظر می‌رسد شما در کارنامه کاری خود کمتر به موسیقی نواحی پرداخته‌اید. این موضوع مربوط به پیشنهاداتی است که به شما می‌شود یا علاقه شخصی شما به این گونه از موسیقی ایرانی چندان زیاد نیست؟

سالار عقیلی: من محقق موسیقی نیستم، من یک خواننده هستم. من مجری هستم. خواننده درست مثل مجری تلویزیون که متنی را در اختیارش قرار می‌دهند عمل می‌کند. حالا ممکن است در آن متن آب و هوا را اعلام کند یا نه بیاید مجیز کسی را بگوید.
 

• - گمان نمی‌کنم مقایسه مجری با خواننده کاملا مطابقت داشته باشد!؟

سالار عقیلی: ما مجری آهنگ‌های دیگران هستیم. آهنگساز یا محقق موسیقی که نیستیم. آقای ساکت یک کار نواحی بسازند من می‌خوانم. هنوز به من پیشنهادی نشده. اگر پیشنهاد درخوری ارائه شود حتما آن را می‌خوانم. همیشه در مورد کار‌هایم این نگاه را داشته‌ام. ممکن است حتی در یک ماه به من ۱۰ آلبوم پیشنهاد شود اما من فقط آن سه کاری را که با سلیقه‌ام منطبق باشد می‌خوانم. این در حالی است که هیچ کس از پول بدش نمی‌آید. اگر آن ده کار را با هم در یک ماه بخوانم ۴۰۰ میلیون تومان پول می‌گیرم اما من فقط دو یا سه تا از آن کار‌ها را می‌خوانم. کارهایی که ارائه می‌شود باید با فضای روحی و فکری من بخواند. البته در موسیقی مقامی دو کار را پذیرفته‌ام.
 

• - این دو کار مربوط به چه بخشی از موسیق نواحی ایران هستند؟

سالار عقیلی: این دو کار همراه با تنبور و مربوط به منطقه کارمانشاه است. ضبط یکی از آن‌ها به پایان رسیده است. در آن کار آواهای مربوط به موسیقی مقامی را در همراهی با تنبور خوانده‌ام. برایم آموختن این نوا‌ها کار سختی بود. چرا که آموختن این نوا‌ها باید از دوران کودکی آغاز شود و وارد خون آدم شود. کار دیگری هم هست که اخیرا به من پیشنهاد شده و در مورد موسیقی مقامی تنبور است و بر روی اشعار مولانا اجرا می‌شود. آلبوم اول از ساخته‌های آقای کیانیان است اما کار بعدی چون هنوز به قطعیت نرسیده اجازه دهید درباره‌اش توضیح بیشتری ندهم.
 

• اقای ساکت از کارهای پیش رو بگویید.

کیوان ساکت: من به اتفاق اقای عقیلی عازم کانادا هستیم. ۱۲ دسامبر سه اجرا در تورنتو، مونترال و اتاوا داریم. کتاب گزیده ردیف کاربردی را در دست چاپ دارم. چندین کنسرت در شهر‌های اردبیل، شیراز، رشت و... دارم. در حال ضبط تصویری کتاب‌هایم هستم و ضبط یک آلبوم جدید با کلام و یک آلبوم بی‌کلام از نوع «شرق اندوه» و خلاصه کلی کار و ایده تا ببینیم چه می‌شود.
 

• - آقای عقیلی سوال بعدی‌ام از شما در امتداد توضیحات قبلتان هست. به هر حال یکی از شناخته شده‌ترین خواننده‌های آواز ایرانی هستید. منظور من از سوال قبلی دقیقا همین بود. به هر حال از جایی به بعد هنرمند به منفعت مالی رسیده و می‌خواهد کارهای متفاوتی انجام دهد...

سالار عقیلی: دقیقا. اساسا بشر به چیزهای خوب گرایش دارد. خانه خوب، ماشین خوب، کار خوب و... هر چیز زیبایی که ارئه شود خواستنی است. اگر کارهاب خوب در زمینه موسیقی نواحی پیشنهاد نشود به این معنا نیست که من به موسیقی نواحی گرایش ندارم. اگر کار خوبی پیشنهاد شود فرقی نمی‌کند موسیقی نواحی باشد یا دستگاهی.
 

• - آقای ساکت شما معمولا با خواننده‌های فروانی همکاری کرده‌اید. می‌خواهید اصل را بر ساز بگذارید یا آن کار خاص با فلان خواننده بهتر جواب می‌دهد؟

کیوان ساکت: من همیشه دوست داشتم استعدادهای جوان را حمایت کنم و اگر استعداد خوبی یافتم آن را پرورش دهم. آقای سالار عقیلی هم سال‌ها با من کار کرد و در مشهد و نیشابور و کیش و تهران و.... با هم روی صحنه رفتیم. حتی با ساختار گل‌های رنگارنگ، کارهایی را تحت عنوان نغمه‌های جاویدان ساختم که سه تای آن مجموعه را با صدای سالار عقیلی اجرا کردم. به علاوه باید بپذیریم هر خواننده‌ای رنگ صدا و حس و حال مخصوص به خودش را دارد. همانطور که یک خواننده با چندین آهنگساز مختلف کار می‌کند یک آهنگساز هم با صداهای مختلف کار می‌کند. هر کاری نیازمند صدای خاصی دارد.


 

• - اما مخاطب خاصی که هنوز در موسیقی هست می‌خواهد شنونده آواز باشد. به همین خاطر و به خاطر کم شدن خواننده‌های آواز خوان رجوع به کاراهی قدما تنها کاری است که از دست مخاطب جدی موسیقی ایرانی بر می‌آید. این سوال را از آقای عقیلی می‌پرسم که آیا این مسئولیت (یعنی ارائه کارهای آوازی) به عهد خواننده آواز ایرانی نیست؟

سالار عقیلی:‌ صد در صد. اما موضوع این است که آواز کمتر نشده، این خواننده‌های آواز هستند که به صورت معناداری تعدادشان کاهش پیدا کرده است. وقتی تعداد خواننده‌های خوب کمتر شود مسلما آواز هم کمتر خواهد شد. تمام همکارانی که دارند کار می‌کنند مثل آقای شجریان و قربانی و خود من در کار‌هایمان آواز داریم. گاهی اوقات پیش می‌آید که آهنگساز می‌گوید کار نباید آواز داشته باشد و من با او مخالفت می‌کنم. به عنوان مثال در آلبوم آخرم «فصل عاشقی» نزدیک ۲۰ دقیقه آواز خوانده‌ام. کار دیگری دارم که هنوز وارد بازار نشده اما در آن هم ۱۷ دقیقه آواز دشتی را به طور کامل خوانده‌ام. کار دیگری با همسرم دارم که در ادامه مایه نازهای دوگانه‌ای است که پیش از این وارد بازار موسیقی شده و در آن هم آواز خوانده‌ام. تنها در سه آلبوم آواز نداشته‌ام که مربوط به همکاری‌هایی بود که با آقای ارشد تهماسبی انجام داده‌ام. در‌‌ همان کار‌ها هم به ایشان گفتم اجازه دهید آواز هم بخوانم اما ایشان گفتند این کار برای آواز پیش بینی نشده است.
 

• - آقای ساکت از خوانندگان جوان معاصر کدام یک را بیشتر می‌پسندید؟

کیوان ساکت: این جوانان دارای رنگ‌های مختلف صدایی هستند. همه مثل گل‌های بوستانی هستند که هر کدام بو و عطر خاص خود را دارند. نبود هر کدام از آن‌ها باعث می‌شود جای خالیشان را احساس کنیم. حضور همه آن‌ها هم در موسیقی ایرانی لازم است. افزونی تعداد خوانندگان این حق انتخاب را به مردم می‌دهد که در بین آن‌ها، صدایی را که دوست دارند انتخاب کنند. یک دوره طولانی کارهایی را با آقای بسطامی انجام دادم بعد از آن با سالار عقیلی کارهای زیادی انجام دادم. با اقایان جمشیدی، وحید تاج، مجتبی عسگری و رضا فلاحی هم کار کرده‌ام و همیشه به دنبال این بوده‌ام که کارهای متنوعی انجام دهم و از این به بعد هم همین نکته را در نحوه ارائه کار‌هایم لحاظ خواهم کرد.