وقتی اثر ارزشمند و گرانسنگ «شناخت دستگاه‌های موسیقی ایرانی» تالیف دوست مهربان و موسیقیدان، آقای «محمدرضا فیاض» را دیدم بی‌درنگ یاد این آیه قرآن افتادم که: «وعسی آن تکرهوا شیئا و هو خیر لکم و عسی آن تحبوا شیئا و هو شر لکم و الله یعلم و انتم لا تعلمون» و البته این بیت حافظ نیز که «غمناک نباید بود از طعن حسود‌ای دل / شاید که چو وا بینی خیر تو در این باشد.» حالا چرا؟ حدود دو سال پیش وقتی به سهو و خطا یا با عمد و عناد (در هر حال فرقی نداشته) چند عکس یادگاری پایان سال یکی از کلاس‌های هنرستان دختران در یک سایت یا وبلاگ منتشر شد، عذر چند مدرس این هنرستان را خواستند. در آن زمان خانه موسیقی و خود مسوولان هنرستان به این اقدام -که گفته می‌شد موقتی است- واکنش نشان داده و با حمایت از این مدرسان نامه‌نگاری‌هایی نیز با اداره ارشاد تهران صورت گرفت که در ‌‌نهایت راه به جایی نبرد.
متاسفانه بعد از گذشت چند ماه آن مسئله شامل مرور زمان شد و خیلی راحت محمدرضا فیاض مدرس با تعهد و جدی در امر آموزش موسیقی منفعل و متحیر از عمری که برای آموزش هنر موسیقی سپری کرده بود به کناری نشست و شاید با خود می‌اندیشید که چرا سرگذشت قبولی رتبه چهارم کنکور باید به اینجا بکشد!
به هرحال در این شرایط فرهنگی و اجتماعی که کمتر کسی همتی فرهنگی و حمیتی برای اجرا و پیشبرد کارهای بزرگ و تاثیرگذار دارد خوشبختانه هنوز هستند برخی دوستان فعال که چراغ فرهنگ و هنر را در هر شرایطی با غیرت و حس نوع‌دوستی و... فروزنده نگه می‌دارند و در این مسیر «محمد موسوی» (ناشر موسسه ماهور) یکی از آنهاست. او با درک شرایط دوست عزیز محمدرضا فیاض و نیاز زمانه با یک تیر دو نشان زد؛ هم با پیشنهاد تولید این اثر فیاض را از فضایی که برایش درست کرده بودند جدا کرد و از سوی دیگر مسبب خلق اثری شد که تا حدودی به غنای آثار فرهنگی و ملی ایران افزود. از همه مهم‌تر این شرایط موجب شد تا فیاض به سبب وقت و زمانی که متعاقب بیکاری از هنرستان به دست آورده بود با جدیت اثری را تالیف کند که تا ابد به نام او ثبت و به یادگار می‌ماند؛ اتفاقی که ممکن بود هرگز در زمان تدریس او در هنرستان رخ ندهد.
شناخت دستگاه‌های موسیقی ایرانی مجموعه‌ای پیرامون موسیقی ایران و دستگاه‌ها و آوازهای آن شامل هفت عدد سی‌دی به همراه کتابچه‌ای مصور است. در این اثر اطلاعات مفیدی درباره علم موسیقی و ویژگی‌های موسیقی ردیف دستگاهی ایران به همراه بیش از ۲۰۰ قطعه موسیقی باکلام و بی‌کلام از استادان، خوانندگان و موسیقیدانان ایرانی و خارجی به عنوان نمونه ارایه شده است.
در پشت جلد این اثر و در آغاز مطلبی کوتاه درباره انگیزه‌های تولید شناخت دستگاه‌های موسیقی چنین آمده است: «دستگاه‌های موسیقی ایرانی چیستند؟ آیا شخص یا اشخاص معینی آن‌ها را ساخته‌اند؟ چه زمانی، به چه دلایلی و به چه منظوری؟ چگونه می‌توان آن‌ها را از هم تشخیص داد؟ و.... شناخت دستگاه‌های موسیقی ایرانی کوششی است برای پاسخگویی به آن‌ها با نگاهی روزآمد.»
گویندگان این اثر که خود از هنرمندان نمایشی و موسیقی هستند عبارتند از ماندانا کریمی (فرزند نصرت کریمی) و همسرش مهرداد اسکویی و فرشاد توکلی؛ ضمنا علاوه بر استفاده از آثار متنوع و مختلفی که توسط آهنگسازان و نوازندگان بسیاری تولید و منتشر شده است، نوازندگانی چون احسان ذبیحی‌فر (کمانچه) فرشاد توکلی (سه‌تار) و سیاوش ایمانی (تار) نیز به طور اختصاصی برای این اثر همکاری کرده‌اند.
انتشار اثر صوتی و مکتوب «شناخت دستگاه‌های موسیقی ایرانی» را به فیاض به عنوان مولف و به موسوی ماهور به عنوان ناشر تبریک می‌گوییم چراکه بدون پشتوانه دولت و صرفا با همت خویش اثری آموزشی و مفید را به عرصه هنر موسیقی افزودند.
منبع: شرق