موسیقی ما – نقد و تحلیل صحیح ترانه یکی از مسائل مهمی است که همیشه روی آن تاکید صورت می گیرد اما اغلب نادیده گرفته می شود. به دلیل اینکه در کارگاه‌های ترانه معمولا فقط ترانه سرایی آموزش داده می شود و خبری از آموزش نحوه صحیح نقد نیست. اگر هم سری به کتاب‌های مرتبط با ترانه بزنید متوجه خواهید شد که در آن بخش هم نمی توانید جزئیات دقیقی درباره داوری و تحلیل این حوزه را کسب کنید. اما به زودی قرار است که «سعید کریمی» کارگاهی با همین موضوع برگزار کند. این ترانه سرا در گفتگو با سایت «موسیقی ما» اعلام کرد که هدفش تربیت ترانه سرا نیست. او همچنین علاوه بر بیان جزئیات کارگاه خود، انتقادات جدی را هم نسبت برخی همکاران خود و معضلات ترانه مطرح کرد.
 

• *کمی درباره کارگاهی قرار است به زودی برگزار کنید برای ما توضیح دهید.

در این کارگاه قرار است به  نقد و تحلیل ترانه بپردازیم. دوره سه ماهه ای است که به زودی آغاز می شود. دلیل انتخاب نام تحلیل ترانه این است که قصد دارم موضوع شناخت مبانی تحلیل و نقد و داوری را مطرح کنم. این که چرا یک ترانه ضعیف یا قوی است؟ و اساسا مبنای تشخیص چیست. بحث من فقط کلام ترانه نیست و اتفاقا می گویم که در تحلیل باید به جنبه های دیگر هم توجه داشت. استایل موسیقی، خواننده، شخصیت خواننده، نوع تنظیم و حتی کلیپ باید مورد بررسی قرار گیرد و تحلیل و نقد نباید یک جانبه باشد. دنبال این موضوع نیستم که کسی در این کارگاه، فقط ترانه نوشتن را یاد بگیرد. ترانه سراها هم می توانند در این جلسات شرکت کنند و مبانی زیبایی شناسی و تحلیل و نقد را بیاموزند.هدف صرفا تربیت ترانه سرا نیست، هدف آموزشِ کسانی است که درباره ی ترانه منتقد و صاحب نظر باشند و اعتقاد دارم می توان این افراد را تربیت کرد.
 

• *پس فکر می کنم افراد مبتدی که اطلاعی از ترانه ندارند نمی توانند در این کارگاه شرکت کنند.

تا حدودی بله. من از دوستان درخواست کرده ام که حتما از طریق ایمیل رزومه ای کوتاه از خود برایم ارسال کنند تا ببینم چه فعالیت هایی در گذشته داشته اند. به دنبال کسانی هستم که به مطالعه و تحقیق و نوشتن علاقه داشته باشند. کسی که مطالعات ادبی داشته باشند.
 

• *برخی از ترانه سراها نسبت به برگزاری کارگاه ترانه اقدام و در مباحث آموزشی خود بحث تحلیل را هم مطرح می کنند.

دوستان عموما ترانه نوشتن را آموزش می دهند و به دنبال تربیت ترانه سرا هستند. نشانی از بحث تحلیل و نقد  در این کارگاه ها ندیده ام، هر چند ممکن است که آموزش کوتاهی هم در این زمینه داشته باشند. بیشتر هدف آنها این است که ترانه سرا تربیت کنند یا به ترانه سراهای تازه کار کمک کنند که پیشرفت کند. کارگاه های دوستان به گونه ای است که برخی می گویند کامل آموزش می دهیم و برخی هم اعلام می کنند که نمی توانیم آموزش کامل داشته باشیم و فقط کمک می کنیم که کار افراد بهتر شود. ما ترانه سراهای زیادی داریم و کسانی که ادعای ترانه سرایی دارند بیش از ده هزار نفر هستند. این موضوع را هم اصلا بد نمی دانم. ما بیشتر از هفتاد میلیون جمعیت داریم و هرکسی حق دارد ترانه بنویسد یا خواننده باشد. زیاد بودن ترانه سرا و آهنگساز و خواننده به خودی ِ خود بد نیست. اما در بخش داوری و نقد و تحلیل ترانه کمبودهای محسوسی داریم. هر خبرنگار، روزنامه نگار و منتقدی می تواند ترانه را تحلیل کند ولی باید به صورت تخصصی این کار را انجام دهند. قصد دارم کسانی که قلم نوشتن دارند را وارد این عرصه کنم و امیدوارم از این کارگاه چند چهره  حرفه ای بیرون بیاید.
 

• *آیا سطح بالاتری پس از این کلاس دارید یا مجددا همین کلاس را برگزار خواهید کرد؟

نقد فقط این نیست که وزن و قافیه  ترانه ها را بررسی کنیم یا ببینیم که کجای فلان ترانه شبیه کدام ترانه قبل از خود است. این مباحث بیشتر گاف گرفتن و مچ گیری است. نقد یعنی وارد مبانی هستی شناسی یک موضوع بشویم. البته نقد سطوح مختلف دارد. نقد می تواند برای یک مخاطب عام نوشته شود یا می تواند برای یک متخصص امر باشد. نقد می تواند  از زوایای مختلف موسیقیایی، جامعه شناسی، روانشناسی یا فرهنگی ترانه ای را بررسی کند. من در زمینه موسیقی تجربیاتی دارم و با توجه به وقت و بضاعتم در پایان این دوره به کسانی که تمایل دارند به شکل تخصصی در زمینه موسیقی فعالیت کنند کمک خواهم کرد.
 

• *قصد برگزاری کارگاه تربیت ترانه سرا را دارید؟

من پیشتر یک دوره برگزار کردم و فعلا می خواهم تمام زمان خودم را به شکل متمرکز روی این کارگاه قرار بدهم. برای آینده این دوره هم برنامه دارم که همکاری با سایت ها و مجلات از جمله آنها است. برنامه های پژوهشی ای هم دارم که به صورت کتاب منتشر خواهد شد و سعی دارم که هنرجویان ِ این دوره نیز در آن مشارکت داشته باشند.
 

• *از سوی دیگر چندی پیش کتابی درباره مبانی ترانه سرایی منتشر کردید که بازخوردهای زیادی داشت و چند نفر از ترانه سراهای مطرح هم عکس آن کتاب را به اشتراک گذاشته بودند. کمی در مورد آن اثر برای ما توضیح دهید.

این کتاب مبانی ترانه سرایی است که در مدت سه ماه به چاپ دوم رسید و از سوی انتشارات «فصل پنجم» در بازار توزیع شده است. سعی کردم برای هر کسی که حداقل اطلاعاتی هم از این حوزه دارد مفید باشد. همه تلاش من در این کتاب، کاربردی بودن مطالب بوده است. فرض من این نبوده که خوانندگان این کتاب ترانه سراهای حرفه ای هستند و البته برای آنها هم می تواند مفید باشد. ما در این زمینه فقر منابع داریم. از پیشینیان ما ترانه و موسیقی به ما رسیده ولی هیچ اثر مکتوب و قابل مطالعه ای از ایشان نداریم. البته اخیرا آقای «شهیار قنبری» هم کتابی را منتشر کردند که نظرات خود ایشان در بحث ترانه است و مسائل حرفه ای را مطرح کرده اند. اما کلا کسانی که به تازگی کار را شروع می کنند نمی دانند که چه کاری باید انجام دهند و خوب و بد چیست؟ ممکن است این افراد با آدمی مواجه شوند که به شکوفایی خلاقیتشان کمک کند یا متاسفانه با افرادی مواجه شوند که فقط بخواهند سلیقه خودشان را به هنرجویان تحمیل کنند. در ترانه با ذوق و خلق و خلاقیت سر و کار داریم هنرجو باید با مبانی و چارچوب ها آشنا شود ولی  در انتها فقط باید کار خودش را انجام دهد. مثلا خود من موسیقی رپ دوست ندارم ولی دلیل نمی شود به همه بگویم که رپ ننویسید. من نوعی از موسیقی تین ایج یا آر اند بی را دوست ندارم ولی مانع فعالیتش نمی شوم زیرا همه سلایق باید فعالیت کنند اما در یک مسیر درست. هیچ دلیلی ندارد که همه مثل هم ترانه بنویسند.
 

• *معمولا کتاب هایی که ترانه سراها منتشر می کنند شامل مجموعه آثار خودشان است. اما به نظر شما چرا ترانه سراها کتابی را منتشر نمی کنند که جنبه آموزشی داشته باشد؟

نسل قبل از ما هم این کار را نکرده است. شهیار قنبری اولین آدمی است که قصد داشته بخشی از تجربیات خود را به ما منتقل کند واین کار را کرده، بقیه تقریبا هیچ کاری انجام نداده اند. درباره اینکه چرا ترانه سراها چیزی در این باره منتشر نمی کنند، به نظر من سه دلیل وجود دارد. اول اینکه اغلب ترانه سراها به لحاظ ِ آکادمیک، بی سواد هستند و نمی توانند چیزی آموزش بدهند. یعنی قریحه ای دارند اما نمی توانند مقاله به درد بخوری بنویسند یا حتی یک جزوه  آموزشی منتشر کنند. اگر با بعضی از این افراد ارتباط داشته باشید متوجه می شوید که نمی توانند حتی چند صفحه نثر بنویسند و فقط یک تعداد ترانه منتشر کرده اند و بس. گروه دوم که اقلیت را شامل می شود، اساسا این بحث را جدی نگرفته اند! و آنقدر برای ترانه ارزش قائل نشده اند که چیزی درباره آن بنویسند. واما گروه سوم که احتمالا هم سواد دارند و هم توان نوشتن و هم موضوع برایشان جدی است، ولی دلیلی برای آموزش نمی‌بینند! بعضی ها به من می گویند که فلان ترانه سرا چه چیزی برای یاد دادن دارد که کارگاه گذاشته است؟ و من در پاسخ می گویم که نمی دانم و اینکه حتما آن شخص فرض کرده چیزی برای یاد دادن دارد که کارگاهی دایر کرده است. همچنین آن کسی که نزد این فرد می رود هم حتما چیزی برای یاد گرفتن از او پیدا می کند یعنی امیدوارم که پیدا کند! من می خواهم در کارگاه تحلیل ترانه بگویم که عموما نظرات افراد در جلسات ادبی و محافل دیگر فقط کامنتی است که در لحظه صادر می شود و وجاهت فنی ندارد. وجاهت این نظرات زمانی است که مکتوب شوند و برخی از افراد به صورت تخصصی به ترانه نگاه کنند.من اعتقاد دارم که هر نظری در این حوزه محترم نیست و باید به صورت تخصصی و مستند و مستدل ارائه شود.