نگاهی به موسیقی فیلمهای سی و هشتمین جشنواره فیلم فجر - روز هفتم
از خوی تا کالیفرنیا
[ نسیم قاضیزاده - روزنامهنگار ]
طی سالهای اخیر پیوسته نامهای جدید فعالیتشان را در موسیقی سینمای ایران آغاز کردهاند. برخیهایشان در ادامه راه موفق بودهاند و توانستهاند در این سینما دوام بیاورند و برخی به ساخت یکی دو اثر بسنده کردند. روز هفتم جشنواره امسال هم خالی از این اسامی نبود. «آن شب» به کارگردانی کوروش آهاری و آهنگسازی نیما فخرآرا، «آتابای» به کارگردانی نیکی کریمی و آهنگسازی استاد حسین علیزاده، و «روز صفر» با موسیقی انتخابی، فیلمهای به نمایش در آمده بودند.
آن شب؛ صدای استاندارد وحشت
نیما فخرآرا آهنگسازی «آن شب» را به عهده داشته است. او در ایران بزرگ نشده اما ایرانیالاصل است. همچون رامین کوشا، آهنگساز دیگری که این روزها برای سینمای ایران موسیقی مینویسد، او نیز ساکن کالیفرنیاست. این اولین ساخته او برای سینمای ایران است هرچند که پیش از این او برای فیلمها و سریالهای مختلفی خارج از ایران موسیقی نوشته و کار کرده است. «کریپتو»، «سیگنال» و «تکامل» از این دست هستند. اما فخرآرا به شکل تخصصی آهنگساز بازیهای کامپیوتری است. همین تخصص در کنار علاقهاش به ساخت موسیقی فیلمهای اکشن، باعث شده است تا آهاری سراغ او برود. ضمن اینکه فیلم هم در آمریکا فیلمبرداری شده و بیشتر عوامل آن غیرایرانیاند. همین یک دلیل هم میتواند کمک کند که فیلمساز دنبال فردی که نسبت به هر دو فرهنگ ایران و آمریکا شناخت کافی داشته باشد، بگردد.
فخرآرا برای «آن شب» یک موسیقی صد در صد تریلر نوشته، موسیقیای که تمامی المانهای صوتی یک فیلم ژانر وحشت را دارد. از حرکتِ در رفت و آمد ویولنها تا ترکیب موسیقی و صداهای تکرارشونده، تا موسیقیهایی که از پایین شروع میشوند و با رسیدن به موقعیتهای حساس داستانی، بالا میروند. موسیقی او از استاندارد خوبی در مقایسه با آثار این روزهای سینمای جهان برخوردار است. باید دید آیا نیما فخرآرا باز هم در سینمای ایران فعالیت خواهد کرد یا خیر.
آتابای؛ رنگهای گرم طبیعت
استاد حسین علیزاده کم حق به گردن موسیقی فیلم ایران ندارد. او طی سالهای فعالیتش در این حوزه، شماری از بهترین و به یادماندنیترین موسیقی فیلمهای تاریخ شنیداری سینمای ایران را نوشته است که از جمله آنها میتوان به «گبه»، «دلشدگان»، «لاکپشتها هم پرواز میکنند» و «نیوه مانگ» اشاره کرد. او بارها ثابت کرده که نه تنها در حوزه موسیقی سنتی که در موسیقی محلی ایران نیز با سلیقه کار میکند و اثر میسازد.
آهنگسازی آخرین ساخته نیکی کریمی «آتابای» هم به عهده او بوده که با تصاویر بدیع فیلم همراه شده و رنگ های صوتی زیبایی را به فیلم افزوده است.
موسیقی آتابای بیش از هرچیز موسیقی ذهن شخصیت کاظم یا همان آتابای (هادی حجازیفر) است. او که به سرزمین و زبان و هویتش وابسته است، انگار در هیچ کجا جز طبیعت زیبای خوی آرام نمیگیرد. موسیقی هم همراه با طبیعت است. فضاسازیهای که روی تصویر دشت، طبیعت و کوه آمده، خبر از نزدیکی روح شخصیت اصلی با این منطقه میدهد. موسیقی رهاست و حرکتی مواج شبیه به خیال دارد. زهیها به خوبی از عهده این روند موجگونه برآمدهاند و فراز و فرود این حرکت را که همچون سبزهها در باد در تکان هستند، نشان دادهاند.
موسیقی آتابای هرچند موسیقیای روایتگری نیست و بنایی هم ندارد که جز رنگهای پراکنده به این بوم نقاشی زیبا رنگی اضافه کند اما لحظات متفاوتی دارد؛ گاهی بالاتر و گاهی پایینتر. یکی از به یادماندنیترین لحظات، زمانی است که یحیی (جواد عزتی) راز سالیانش را درباره فرخ لقا به آتابای میگوید. موسیقی همراه با این راز به اوج خودش میرسد و بعد از آن زمانی که اتابای در خیابان مزرعه در حال دویدن است، موسیقی همراهیاش را تمام نمیکند. موسیقی یار شخصیت اصلی است. وقتی عشق با سیما (سحر دولتشاهی) بار دیگر سراغ او میآید، رنگ موسیقی هم شادتر و زندهتر میشود. صدای این شادی را میتوان در تنوع سازها و همراهی کوبهایها در سکانس بازار قدیم خوی شنید.
بعد از آن همراه با غروب خورشید زهی ها پرشور مینوازند تا خبر از ناشناختهها بدهند و در کنار آنها موسیقی آشیقی هم کار خودش را میکند تا هویت شنیداری فیلم قویتر باشد. هرچند که در کنار موسیقی درونی فیلم، علیزاده خود نیز نوازندگی تار آذری و سلانه را به عهده داشته که به کمک فضای آذری فیلم آمدهاند. او در کنار ترکیب ویولنها، از کمانچه و عود هم بهره جسته است و دودوک را هم در کنار خود داشته که به نوعی امضای علیزاده در موسیقی فیلمهایش است.
موسیقی پایانی و باکلام آتابای را شاید باید بهترین بخش آن دانست که با صدای پوریا اخواص و ثمین قربانی اجرا شده. موسیقیای که رنگ کارهای درخشان علیزاده را بر خورد دارد و در حال و هوای ترکی اجرا شده است. شاید اگر مانور بیشتری در همین حال و هوا در موسیقی فیلم نیز شنیده میشد، «آتابای» هم به جرگه آثار بهیادماندنی علیزاده در سینمای ایران تبدیل میشد اما اینطور که پیداست، موسیقی بنایی بر خودنمایی گل درشت دربرابر تصویر نداشته است. بهرحال همینکه حسین علیزاده همچنان برای سینمای ایران موسیقی مینویسد جای شادی دارد. عمرش دراز باد.
منبع:
موسیقی ما
تاریخ انتشار : شنبه 19 بهمن 1398 - 17:23
افزودن یک دیدگاه جدید