يادداشتى بر سرودِ ملّىِ خودمان
حدس و گمانهایی برای انکار یک واقعیتِ ملموس
[ مانى جعفرزاده - آهنگساز و رهبرارکستر]
اينجور كه گوشِ من مىشنوَد، خُب يحتمل بله، خيلى به هم شبيه هستند. سرودِ ملّىِ ما و سرودِ ملّىِ «كُره» -كه از نظرِ تاريخى بسيار پيش از سرودِ ملّى ما ساخته شده است- مشابهتِ انكارناپذيرى دارند. امّا در اينجور موقعيتها كارى از كارشناسى ساخته نيست. تنها مىشود فرضهايى را متصوّر شد. اولين و سردستىتر از همه اين است كه بگوييم ساختمانِ اكثرِ سرودهاىِ ملّى جهان به هم شبيه است. چون همه براىِ «آنْسامبلِ موسيقىِ نظامى» نوشته مىشوند و عموماً از ريتمها و هارمونىهاى مشابهى تبعيت كردهاند. مگر نه اين كه كارِ نظام وُ ارتش اصلاً يكى كردنِ صفهاى متكثّرِ سربازانِ جوراجور است؟ مىتوان گفت تأثيرِ اركستْراسيونِ «برامس» وَ «اشتوراوْس» در موسيقىِ سرودهاىِ ملّى جهان معمولاً به نتيجهاى كمابيش واحد -به لحاظِ صدادهندگىِ اركستر- منجر شده است. اين استدلالِ پَرتى نيست. امّا در برابرش كم نخواهند بود كسانى كه بگويند چرا اين روندِ واحد در سايرِ سرودهاىِ ملّىِ جهان با همهى مشابهتِ ساختارى كه دارند، در عمل منجر به چنين شباهتِ حيرتانگيزى كه ميانِ سرودِ ملّىِ ما و كُره هست، نشده است؟ خُب سؤالِ اين جماعت هم سوالِ پرتى نيست. پس مىشود در پاسخ به چند نكته فكر كَرد.
سنّتِ نوشتنِ سرودهاىِ ملّى در سرزمينهايى مثلِ مملكتِ ما و البتّه «كُره» سنّتِ ريشهدارى نيست، تازه است. اين است كه منطقاً اگر ساختنِ سرودِ ملّى به يك موسيقیدانِ ايرانى يا كُرهاى محوّل بشود، او براىِ رسيدن به يك نتيجهى قابلِ ارائه در جهان، به دنبالِ منابعِ مطالعاتىاى بيرون از كشورِ خودش خواهد رفت. بديهى است اين منابع با وجودِ كثرت، محدود هستند؛ پس بعيد نيست -يا دستِكم مىشود گمان كَرد- كه منبع وُ مرجعِ هر دو آهنگسازِ ايرانى و كُرهاى موضوعِ واحدى بوده باشد. اين يك فرض. نگارنده در شرحِ سرودِ ملّىِ كُره كه در «اينترنت» به سادگى در دسترس است، خوانده كه سرودِ آن كشور مبتنى بر يكى از ملودىهاى بومىِ آن سرزمين ساخته شده است، آهنگسازِ سرودِ ملّىِ ما هم بارها در جاهاىِ مختلف اشاره كرده است كه «تمِ» سرودِ ملّى ما مُلهم از دستگاه «ماهورِ» ايرانى است. فلذا مشابهتِ «تمِ» دو اثر مىتواند بر اين اساس پديد آمده باشد كه آن موسيقىِ «فولكلورِ» كُرهاى كمابيش «ماژوُر» وَ مشابهِ «ماهورِ» ما بوده باشد. اين البتّه قابلِ مطالعه است امّا چيزى را چندان تغيير نمىدهد، چون اكثرِ قريب به اتفاقِ موسيقىهاى سرودهاى ملّىِ جهان «ماژوُر» هستند و مشابهِ «ماهورِ» ما و البتّه باز هيچ يكىشان تا اين اندازه شبيهِ سرودِ ملّى ما نيستند. مضاف بر اين كه مشابهتِ سرودِ ما و سرودِ «كُره» اتفاقاً چندان در «تِمِ» اين دو نيست و بيشترين مشابهت را مىشود در تنظيمِ اين دو اثر شنيد. اين يك شايعه است و صاحبِ اين قلم مطلقاً دربارهى صحّتِ آن ادعّايى ندارد؛ امّا بودند و هستند كسانى كه مىگفتند و مىگويند سرودِ ملّىِ ما در ملودى ساخته و پرداختهى يك آهنگسازِ ايرانى و در تنظيم، اثرِ يك متخصصِ آنسامبْلِ نظامىِ آلمانى(؟) است. ضمنِ تأكيد بر آن كه دربارهى صحّتِ اين موضوع مطلقاً نظرى ندارم، با فرضِ پذيرفتنِ آن مىتوان نتيجه گرفت كه شايد تنظيمكُنندهى سرودِ ملّى، موسيقىِ ملّىِ «كُره» را به عنوانِ الگوىِ تنظيمِ موسيقىِ ملّى ما لحاظ كرده باشد.
با اين اوصاف، در پايان مىخواهم توضيحى را علاوه كُنم. من هم مثلِ بسيارى از دوستان، ماجرا را از راهِ شبكههاىِ مجازى -كه وجودِشان الحق نعمتى است- شنيدم. براى يكى، دو ساعتى من هم به انتشارِ آن در صفحهام پرداختم و البتّه بحثهاى جالبى هم در گرفت. امّا بَعد فكر كردم پيشِ خودم كه چه؟ نتيجه اين كه به فرض برسيم به يقينى در بابِ اين كه موسيقىِ سرودِ ملّىِ ما كُپى است. اين چه نتيجه خواهد داشت جُز تحقيرِ خودمان؟ جُز اين كه غرورِ ملّىِ كسانى جرح بردارد؟ اين بود كه از صفحهام برش داشتم. رجحانِ اصلىِ من و هر كارشناسِ ديگرى در اين باره لابد صحبت دربارهى همين حدس و گمانهايى است كه در بالا نوشتم و البتّه سكوت دربارهى احتمالِ كُپى بودنِ اين اثر. چرا؟ چون خيلى بعيد مىدانم كه آهنگسازى باتجربه آنقدر سادهانگار بوده باشد كه حتّی در زمانى كه شبكههاى مجازى وجود نداشتند و احتمالِ لو رفتنِ چنين ماجرايى از طريق رسانهها صفر بود، به اين ماجرا فكر نكرده باشد كه شايد روزى، جايى، مثلاً رئيسجمهورانِ «ايران» و «كُره» در كنار هم در مراسمى رسمى قرار بگيرند و بنا باشد اين دو سرودِ ملّى همزمان اجرا بشوند. بعيد است. خيلى بعيد است به چنين موقعيّتى فكر نشده باشد.
منبع:
اختصاصی سایت موسیقی ما
تاریخ انتشار : شنبه 21 تیر 1393 - 16:11
دیدگاهها
من هم وقتي در بازي هاي ورزشي سرود ملي كره پخش شد ديدم اينكه دقيقا شعر سرود ملي خودمان را مي شه باهاش خواهد تمام اوج و فرودهاش هم عين هم اند. آهنگسار بگه تصادفيه ما هم بگيم باشه!؟ حتي اگر تصادفي هم مي بود (كه خودمان را زديم به آن كوچه) نبايد انقدر تحقيق راجع بهش مي شد؟ كاري داره سرود ملي ٢٠٠ كشور را بشنويم بعد سرود ملي ايران را قطعي كنيم. خيلي حس بدي بهم دست داد وقتي سرود ملي كره رو شنيدم خيلي!:(
افزودن یک دیدگاه جدید